آفت پسیل یا عسلک زیتون

آفت پسیل یا عسلک زیتون

آفت پسیل یا عسلک زیتون به نام آفت برفك هم شناخته مي‌شود. در ايران آلودگي شديد آفت در مناطقي از باغات مشاهده مي‌شود كه با توجه به عدم كنترل مطلوب و به موقع در زمان فعاليت، عملكرد درخت كاهش مي‌يابد.

 

محل انتشار

اين آفت در برخي نقاط كشور مانند استان گيلان، زنجان، كرمان، فارس و کرمانشاه، جیرفت و …. گزارش شده است. اما در خیلی از مناطق کشور در حال توسعه هست به گونه ای که خود من تقریبا هر جا که زیتون دیدم پسیل زیتون هم مشاهده کردم.

 

نحوه خسارت

گاهي زير درختان زيتون به واسطه آلودگي شديد كاملا سفيد شده و باغداران رغبتي به مبارزه آفت نشان نمي‌دهند. اين آفت با مكيدن شيره گياهي باعث ريزش گل آذين و كاهش قابل توجه جوانه‌هاي گل وكاهش تلقيح گل مي‌گردد و نه تنها سبب كاهش تشكيل ميوه مي‌شوند بلكه باعث ريزش ميوه‌هاي جوان نيز مي‌شود.

 

نسل‌های مختلف پسیل زیتون

خسارت غیرمستقیم

پسیل زیتون تولید عسلک می‌کند و باعث جذب گرد و خاك و ممانعت از تنفس و فتوسنتز برگ می‌شود. مهم‌ترین مرحله خسارت به گیاه مرحله پورگی حشره است که با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف عمومی، ریزش گل،میوه و برگ، کاهش رشد میوه ها و کاهش عملکرد می‌شود.

 

ترشح تارهای مومی و سفید رنگ

حشره کامل و پوره هاي آفت با مکیدن شیره گیاهی و تولید تارهاي مومی سفیدرنگ روي خوشه هاي گل،از بارور شدن آن‌ها جلوگیري می‌کنند. پوره‌ها در زیر این توده‌هاي پنبه مانند مخفی شده و با مکیدن شیره گیاهی به زندگی خود ادامه می‌دهند. در مناطقی که جمعیت آفت زیاد است، توده‌هاي پنبه‌اي سفیدرنگ، چنان سرشاخه‌ها را می‌پوشانند که درختان آلوده از دور به خوبی مشخص می‌شوند

 

علائم پسیل زیتون

علائم آفت پسیل یا عسلک زیتون

 

پسيل زيتون در اوايل بهار مصادف با رويش شاخه‌هاي جوان و بازشدن گل‌هاي زيتون بيشترين خسارت را باعث مي‌شود. در اين زمان حشره با ترشح مواد مومي سفيد رنگ در محل اتصال شاخه‌ها و روي خوشه‌هاي گل، به راحتي شناخته مي‌گردد.

 

خسارت جانبی

عسلك دفع شده توسط اين حشره موجب رشد قارچ و تجمع گرد و خاك مي‌گردد. اين تجمع مانع كربن‌گيري و نيز تلقيح گل‌هاي زيتون مي‌شود به طوري كه گل‌هاي درختان آلوده به شدت مي‌ريزند و به ندرت ميوه روي آنها تشكيل مي‌گردد.

 

علت گسترش سریع

اگرچه پسيل زيتون سال‌هاست که خسارت می‌زند ولی متاسفانه به علت عدم آشنايي باغداران با روش هاي صحیح كنترل آن، سال به سال بر دامنه گسترش و خسارت آن افزوده شده است.

 

زيست شناسي پسیل زیتون

نسلهای مختلف پسیل زیتون

 

تعریف نسل

به مراحل مختلف زندگی حشرات از مرحله تخم تا حشره کامل یک نسل می‌گویند. (تخم، پوره، حشره کامل)

طول دوره زندگی (یک نسل) پسیل زیتون از مرحله تخم تا حشره کامل، حدود دوماه است. این آفت بسته به شرایط آب و هوایی منطقه، یک تا سه نسل در سال دارد. در ایران در استان فارس داراي دو نسل (Asadi et al.2010) و در مناطق زیتون خیز شمال کشور داراي یک نسل می‌باشد (Keyhanian et al.1999).

 

دمای بهینه پسیل زیتون

دماي بهینه براي فعالیت این آفت، 20 تا 25 درجه سلسیوس است و در دماي بالاي 32 درجه سلسیوس نرخ مرگ و میر این آفت افزایش می‌یابد.

 

نحوه، زمان و تعداد تخم‌ها

حشرات ماده تخم هاي خود را روي ساقه‌ها و جوانه‌هاي تازه می‌گذارند. یک حشره ماده قادر است، هزار تخم یا بیشتر بگذارد و تخم‌ها یک تادو هفته بعد تفریخ می‌شوند.

 

زمان فعالیت و خسارت آفت

پوره‌هاي نسل اول، دوم و سوم، به ترتیب در فروردین، خرداد و مهر ماه، ظاهر می‌شوند. در هر نسل، پنج سن پورگی وجود دارد که حدود پنج هفته طول می‌کشد تا به حشره بالغ تبدیل شوند. طول دوره زندگی حشرات نر بالغ، 24 تا 44 روز و حشرات ماده 26 تا 50 روز است. پ

 

زمستان گذرانی پسیل زیتون

آفت پسیل یا عسلک زیتون به صورت حشره كامل زمستان‌گذرانی می‌کند كه در پناهگاه‌هاي مختلف روي درختان زيتون اتفاق مي‌افتد. حشرات كامل زمستان‌گذران، ماده‌هاي بارور مي‌باشند كه در اوايل بهار با افزايش دما شروع به فعاليت و تغذيه از شیره‌گياهي مي‌نمايند.

پس از تكميل تغذيه، اين حشرات اقدام به تخم‌ريزي مي‌نمايند. حشرات نسل جديد از اين تخم‌ها حاصل مي‌شوند.

خسارت اصلي در طول فصل زراعي مربوط به اين حشرات و نتاج احتمالي آن‌هاست كه با تغذيه از شيره‌گياهي باعث ضعف عمومي، ريزش گل، ميوه و برگ، كمي رشد ميوه‌ها و كاهش عملكرد  مي‌گردد.

ترشح عسلك و رشته هاي مومي توسط اين آفت از يك طرف به علت جذب گرد و خاك و هم‌چنين ایجاد شرایط رشد قارچ فوماژين مانع رسيدن نور به برگ‌ها مي شود و عمليات فتوسنتز را دچار اختلال مي‌كند و از طرف ديگر ممكن است باعث جذب بيشتر اشعه خورشيد شده و گياه‌سوزي را به دنبال داشته باشد.

 

تعداد نسل

آفت پسیل یا عسلک زیتون در مناطقي مانند طارم استان زنجان يك نسل در سال دارد ولي در نواحي ديگر بيشتر از يك نسل دارد. در جيرفت روي ميزبان‌هاي وحشی به صورت محدود مشاهده و گزارش گرديده است .در خارج از ايران ۶-۱ نسل در سال براي اين آفت گزارش شده است .

 

نحوه کنترل و مبارزه با پسیل زیتون

کنترل تلفیقی پسیل زیتون

 

کنترل تلفیقی عبارت است از به کارگیری روش‌های مختلف برای کنترل آفت

 

هرس

هرس بهاره با توجه به‌اينكه در مواردي هرس پاييزه توصيه مي‌گردد. اما اين روش فاقد اثر مي‌باشد، چرا كه در پاييز حشرات كامل آماده زمستان‌گذراني در روي درخت پناه گرفته‌اند و با قطع و هرس شاخه‌ها، اين حشرات به لحاظ داشتن قدرت پرواز، جابجا مي‌شوند در حالي كه در هرس بهاره، عمدتا در مرحله تخم قرار داشته و بخش عمده آفت دچار تلفات مي‌شوند .

همچنین حذف پاجوش‌ها و نرك‌ها در تابستان، پاييز و زمستان نیز توصيه مي‌گردد.

 

روغن‌پاشی

روغن‌پاشی (روغن هاي امولسيون شونده) در بهمن‌ماه به نسبت دو درصد و در صورت نياز به تکرار آن در اسفند ماه به نسبت يک درصد.

 

تغذیه

تغذيه گياهي و تقويت درختان چه به صورت مصرف كودها و مواد‌آلي و چه به صورت كودهاي شيميايي.

استفاده نامتعادل و بیش از حد از کودهای ازته سبب نرم شدن بافت گیاهی و رقیق شدن شیره نباتی گشته و باعث افزایش جمعیت، زادآوری و خسارت پسیل زیتون می‌گردد.

استفاده متعادل و درست از کودهای حاوی سیلیس، پتاس و کلسیم با افزایش غلظت شیره‌گیاهی، تقویت دیواره سلولی و ضخیم‌تر و خشبی‌تر شدن بافت‌های گیاهی به افزایش مقاومت و تحمل گیاه کمک کرده و در نتیجه تغذیه، زادآوری و به طبع آن خسارت پسیل زیتون کاهش می‌یابد.

 

آبياری

آبياري منظم و كافي جهت كمك به دريافت مواد غذايي و جلوگيري از تنش‌هاي آبي و غذایی

 

ردیابی و پایش

ردیابی و پایش در فروردین، اردیبهشت و مهرماه توصیه می شود تا از رسیدن آفت به سطح زیان اقتصادي جلوگیري به عمل آید.

 

مبارزه‌ شیمیایی

همیشه گفتم مبارزه شیمیایی آخرین راه کنترل آفت هست. چرا که با برهم‌زدن تعادل محیط زیست و عوارضی که ایجاد می‌کند در طولانی مدت به محیط زیست و سلامت آن لطمه می‌زند.

با شناختی که از این آفت پیدا کردیم در ابتدا می‌باید با رعایت موارد ذکر شده مانع افزایش جمعیت و خسارت آفت شویم.

اما در صورت افزایش جمعیت و طغیان آفت تا حد امکان از سموم گیاهی مثل تنداکسیر به نسبت 2 در هزار و یا پالیزین به نسبت 2 در هزار استفاده شود.

کنترل شیمیایی با وجود اینکه بیشترین خسارت پسیل زیتون مربوط به نسل دوم آفت است، اما انجام اقدامات کنترلی براي کاهش جمعیت نسل اول، باعث کاهش خسارت‌زایی نسل دوم خواهد شد. اقدامات کنترلی باید زمانی انجام شود که مواد مومی ترشح نشده باشد، تارسیدن سم به آفت با اشکال مواجه نشود .

• مالاتیون EC(57%) دو در هزار
• کلرپیریفوس EC(40.8%) یک و نیم در هزار

 

براي کارایی بهتر این آفت‌کش‌ها در سمپاشی زمستانه با روغن ولک دو درصد (کنترل حشرات کامل) و در سمپاشی اوایل بهار (کنترل پوره‌ها) با روغن ولک یک درصد مخلوط شوند.

 

زمان مبارزه شیمیایی

نوبت اول: در آخر زمستان و قبل از شروع تخم ریزي

نوبت دوم: در موقع ظهور حداکثر جمعیت پوره‌ها و قبل از ترشح مواد مومی

روغن پاشی زمستانه (80%) یک تا دو درصد روغن پاشی زمستانه در نیمه دوم و سوم بهمن ماه به میزان دو درصد و در صورت از دست دادن زمان در نیمه دوم اسفند ماه به میزان یک درصد توصیه می‌شود.

 

مراقبت از محیط زیست و حشرات مفید

تا حد امکان سمپاشی به اندازه و در زمان مناسب انجام شود و از سمپاشی‌هاي بی رویه خودداري به عمل آید. سمپاشی‌هاي بی رویه باعث نابودي دشمنان طبیعی این آفت خواهد شد.

سمپاشی ها بایستی در اواخر زمستان متمرکز شود تا کمترین آسیب به دشمنان طبیعی وارد شود.

 

ضمنا در صورت وجود تار سمپاشی باید با فشار زیاد باشد تا پوره‌های زیر تارها از بین بروند.

 

 

همچنين در طول فصل زراعي وجود ترشحات مومي و عسلك مانع رسيدن مقدار كافي سم به هدف مي‌شود به همين علت از سمپاشي هاي بهاره و تابستانه نتيجه کافی بدست نمي‌آيد.

 

مبارزه بیولوژیک

کفشدوزک از معروفترین حشرات مفید

 

مبارزه بیولوژیک با کمک دشمنان طبيعي آفت پسیل زیتون که در ميان آن‌ها كفشدوزك‌ها، بالتوري‌ها، مگس‌هاي سيرفيده و عنكبوت‌ها را می‌توان نام برد.

 

دفتر شرکت فارسا: 33303266-023

 پشتیبان سایت: 09376211922

با سپاس

محمدرضا اخلاقی- گیاهپزشک