روغن ولک، خوب یا بد؟

روغن ولک، خوب یا بد؟

روغن های امولسیون شونده (روغن ولک) در حقیقت موادی از گروه هیدروکربن های آلیفاتیک هستند که از روغن پارافین با مشتقات نفتی ساخته می شوند.

روغن ولک بصورت استاندارد حاوی ۸۰ درصد پارافین و ۱۸ درصد آب و ۲ درصد امولسیفایر می باشد. بوی پارافین تقریبا شبیه پارافین جامد (شمع) است، برخی سازندگان متاسفانه برای سودجویی بیشتر از گازوئیل جوشانده با اسیدسولفوریک اشباع شده به‌عنوان پارافین استفاده می‌کنند که بوی گازوئیل روغن ولک ناشی از این است. برخی سازندگان از موادی بوگیر (اسانس های خاص) استفاده می‌کنند که این بو از روغن ولک متصاعد نشود!

بنابراین به کشاورزان و باغداران عزیز توصیه اکید می‌شود هیچ‌گاه ارزانی را برای انتخاب روغن، ملاک و معیار تصمیم‌گیری قرار ندهند و در انتخاب روغن ولک با کیفیت نهایت دقت را داشته باشند. مصرف‌کنندگان مراقب باشند که از روغن‌هایی که به خوبی تصفیه نشده‌اند استفاده نکنند زیرا مواد بی‌کیفیت باعث سوختگی گیاه و خسارت به محصولات می‌گردد، این روغن ها با قیمت پایین در بازار عرضه شده و متاسفانه نظارت کافی بر ساخت آن‌ها به عمل نمی‌شود.

روغن ولک های پایه گازوئیلی علاوه بر اینکه بر عامل هدف بی‌تاثیرند در چندین سال موجب پیری سریع و خشک شدن درختان می‌شوند!

بعد از رقیق نمودن و پاشش روغن ولک به درختان، در صورت دارا بودن پارافین استاندارد، بایستی روی تنه درختان مثل روغن جلا درخشنده شده و این حالت چندین روز پایداری داشته باشد. این باغات از چندین کیلومتر به‌خوبی قابل تشخیص هستند!
اگر بعد از پاشش نتوانید بین درختان سمپاشی شده با سمپاشی نشده فرقی قائل شوید روغن ولک بی‌کیفیت می‌باشد.

روغن ولک قابلیت اختلاط با بسیاری از آفتکش‌ها را دارد ولی با قارچ‌کش کاپتان، سموم گوگردی مثل سولفور، آبامکتین، نبایستی اختلاط شود.
درصورت نیاز به اختلاط با سموم حشره‌کش نفوذی مثل دورسبان، اتیون، و تخم کنه‌کش آپولو توصیه می‌شود.

روغن ولک، خوب یا بد؟

روغن ولک در سمپاشی زمستانه برای دو منظور استفاده می‌گردد

1- کنترل انواع آفات کنه‌ها، شپشک‌ها، شته‌ها، پسیل‌ها، کرم‌های جوانه‌خوار و… روی درختان میوه و آجیلی و گیاهان زینتی به میزان 1 تا 2 درصد بسته به شرایط

2- برای تامین نیاز سرمایی درختان پسته به میزان 30تا 40 در هزار

روغن ها را در دفع آفات در موارد زیر به‌کار می‌برند

1- برای سمپاشی تابستانی بر ضد شپشک آردآلود؛ سپردارها و شته‌ها

2- برای سمپاشی زمستانی بر ضد شپشک‌های گیاهی؛ کنه‌های گیاهان؛ تخم عده ای از حشرات و بعضی از لاروهای زمستانی

3- به عنوان حامل و حلال حشره‌کش‌ها

روغن ها را به صورت امولسیون فرموله می‌کنند

این امولسیون را تنها یا همراه با حشره‌کش‌های دیگر رقیق کرده و مصرف می‌نمایند. در این صورت روغن به صورت یک ورقه نازک پایدار روی سطح سمپاشی شده باقی می‌ماند. باید توجه داشت که میوه های هسته دار و نیز مرکبات تا اندازه ای نسبت به روغن حساس هستند.

به طور کلی در مورد کاربرد روغن ها باید احتیاطاتی را رعایت کرد که مهمترین آن‌ها عبارتند از

1- در بهار و تابستان باید قبل از سمپاشی با روغن درختان را آبیاری نمود.

2- سه هفته قبل و بعد از سمپاشی با روغن از کاربرد گوگرد روی گیاه باید خودداری نمود.

3- اگر روغن با سم همراه باشد باید احتیاطات مربوط به سم رعایت شود.

روغن ولک برای سمپاشی زمستانه با ایجاد لایه نازک، تمام بدن حشره را احاطه نموده و با بستن منافذ تنفسی باعث مرگ حشرات می‌شود. بنابراین جهت حصول نتیجه مطلوب تمامی قسمت‌های گیاه بایستی پوشش داده شود.

زمان مناسب استفاده از روغن ولک زمستانه از اواسط بهمن تا اواسط اسفند بسته به منطقه می‌باشد نکته مهم این است که از پاشش روغن در سرمای شدید یخبندان یا گرمای زیاد و همچنین در زمستان حداکثر تا یک هفته مانده به تورم جوانه می‌توان اقدام به پاشش روغن ولک نمود.

جهت تهیه محلول سمپاشی نیز ابتدا روغن را در مقداری آب ( ترجیحا ولرم) حل کرده بعد به تانکر سمپاشی که تا نصف آب دارد اضافه شود. میزان مصرف روغن ولک در باغات بین 1/5 تا 2 درصد می‌باشد.

روغن ولک، خوب یا بد؟

ضرورت محلول پاشی روغن ولک برای تامین نیاز سرمایی

در پاییز و با سرد شدن هوا، در ریشه تمامی درختان خزان کننده هورمونی به نام اسید آبسایزیک (ABA) تولید می‌شود که یک بازدارنده رشد است. یکی از وظایف این هورمون ایجاد لایه جدا کننده در محل دمبرگ و در پی آن ریزش برگ و به خواب رفتن درخت می‌باشد. در طول زمستان برای شکسته شدن فرمول این اسید، درختان نیازمند یک میزان مشخص سرما بین صفر تا هفت درجه سانتی گراد می‌باشند.

در درختان مختلف نیاز سرمایی بسیار متفاوت است

نیاز سرمایی در درختان پسته نیز بسته به نوع رقم ( اکبری، فندقی، احمد آقایی و…) متفاوت است. مثلا رقم اکبری به حدود 1200 ساعت، رقم اوحدی به حدود 900 ساعت، رقم احمد آقایی به حدود 700 ساعت و رقم کله قوچی به حدود 600 ساعت سرمای بین صفر تا هفت درجه نیاز دارند. چنین سرمایی باعث می‌شود تا بتوانند هورمون بازدارنده رشد را از بین برده و در بهار به خوبی سبز شوند.

اثر اقلیم در تامین نیاز سرمایی

از یک دهه پیش، به دلیل افزایش نسبی دما در طول فصل پاییز و زمستان، نیاز سرمایی درختان پسته، مخصوصا رقم اکبری به میزان لازم تأمین نگردید. بنابراین استفاده از روغن ولک در برخی سال ها ضروری تشخیص داده شد. سایر ارقام تنها در مناطقی که خاک سنگین (خاک رس ) دارند و یا بسیار کم آب هستند و یا از آب های شور استفاده می‌نمایند و این مسئله باعث تاخیر در سبز شدن درختان می‌شود، می‌توانند از روغن ولک به میزان 30 تا 35 در هزار استفاده نمایند.

عوارض عدم تامین نیاز سرمایی

عدم تأمین نیاز سرمایی باعث دیر سبز شدن درخت، ناهماهنگ سبز شدن شاخه های یک درخت، ریزش بیشتر جوانه های گل و کاهش شدید محصول، رشد کوتاه سرشاخه، کوتاه شدن میان گره ها و در نهایت کیفیت پایین محصول تولیدی می شود. محلول پاشی روغن ولک بر روی درختان، باعث می شود تا روزنه های گیاه بسته شود و تنفس گیاه بالا رفته در نتیجه باعث شکسته شدن مواد بازدارنده گردد تا درخت بتواند در بهار به موقع سبز شود.

زمان پاشش روغن ولک

زمان محلول پاشی روغن ولک از 15 بهمن ماه تا اواخر بهمن ( بعد از یخبندان های شدید زمستانه) می باشد. این کار بایستی در ساعات گرم روز انجام شود. میزان مصرف روغن، برای درختان اکبری 40 در هزار و سایر ارقام 30 تا 35 در هزار می‌باشد.

روغن ولک، خوب یا بد؟

نکاتی در مورد استفاده از روغن های ولک در سمپاشی زمستانه

زمانی که دمای هوا بیش از 30 درجه سانتی گراد است از پاشش روغن ولک خودداری کنید.

بهترین دمای محیط برا سمپاشی زمستانه بین 5 تا 25 درجه سانتی گراد است.

از روغن ولک در زمان یخبندان استفاده نکنید.

روغن  ولک را وقتی بپاشید که سطح درخت و گیاه خشک باشد و گیاه به خوبی آبیاری شده باشد.

روغن  ولک را نباید با محصولات گوگردی مخلوط کرد و یا حداقل 30 روز از گوگرد دهی گذشته باشد سپس اقدام به سمپاشی زمستانه کنید.

سمپاشی زمستانه قبل از غنچه دهی انجام گیرد.

سمپاشی زمستانه 48 ساعت قبل از یخبندان و یا 48 ساعت بعد از یخبندان انجام شود.

همیشه دستور العمل های سازنده ی روغن ولک را رعایت کنید.

مطابق دستور العمل سارنده به اندازه کافی آب بار وغن ولک مخلوط گردد و تمام بدنه درخت و پوسته آن و شکاف ها بخوبی سمپاشی کنید.

برای یک درخت به ارتفاع 6 متر حد اقل 15 لیتر محلول روغن ولک  و آب مورد نیاز است.

کاربرد غلظت های بالای روغن ولک (بالای 30 در هزار) جهت تامین نیاز سرمایی پسته به طور متوالی دارای اثرات منفی به شرح ذیل می باشد

• خشکیدگی سرشاخه
• خروج شیره آوندی از محل طوقه
• ایجاد شاخه های نا به جا و تنه جوش
• کاهش رشد درختان

در پایان برخود لازم می‌دانم به یک نکته ضروری اشاره کنم و آن استفاده بی دلیل و برحسب عادت یا تقلید و یا فشار تبلیغ عده‌ای سودجو و تاجر می‌باشد.

تقلید در کشاورزی معنا ندارد

باغداری امری پر‌هزینه و پر‌چالش هست و وارد کردن مواد شیمیایی بدون دلیل و منطق در بسیاری از موارد ضمن افزایش هزینه و بر هم زدن تعادل در محیط زیست ممکن است در آینده خسارت جبران ناپذیری برای ما به بار آورد.

طبق توضیحات ارائه شده

جز در موارد معدود و شرایط خاص نیازی به مصرف روغن ولک نیست و مصرف بی‌رویه و پشت سر هم این ماده در طولانی مدت با بستن منافذ تنفسی و روزنه‌های درخت باعث تشدید بیماری‌های سرخشکیدگی و قارچی و به طبع آن ضعف درختان می‌گردد.

با سپاس

محمدرضا اخلاقی- گیاهپزشک