فسفیت پتاسیم چیست و چگونه عمل می کند؟
ترکیب فسفیت پتاسیم محرک رشد، ضدقارچ و تقویت کننده مکانیسم دفاع طبیعی گیاهان در برابر عوامل بیماریزای قارچی و باکتری می‌باشد. این ماده بر پایه فسفیت پتاسیم برای محلول پاشی و یا کود آبیاری توصیه شده است.
این کود پس از محلولپاشی جذب شده و به علت دارا بودن تاثیر سیستمیک کامل، به تمام اندام‌های گیاه منتقل می‌شود و اثرگذار است.
فسفیت پتاسیم درون بافت گیاهی به اسید فسفریک تبدیل می‌شود که روی قارچ‌های امیست اثر قارچ‌کشی دارد، علاوه بر این باعث تحریک تولید فیتوآلکسین‌ها می‌شود.
به همین دلیل توصیه می‌شود برای مبارزه با گموز مرکبات، پسته، سیب درختی، سفیدک دروغی (کرکی)، پوسیدگی ریشه و طوقه گیاهان زراعی و برخی بیماری‌های باکتری محلول پاشی گردد.
به‌دلیل اینکه فسفر به فرم P۲O۳ می‌باشد، این امکان را فراهم می‌کند که خروج این ترکیب از ریشه و یا تثبیت آن در ریشه به حد صفر برسد.
دلیل اهمیت فسفیت پتاسیم چیست؟
ابتدا به فسفیت‌ها می‌پردازیم. فسفیت به علت داشتن یک اکسیژن کمتر از فسفات، سرعت حرکت آن بسیار بیشتر بوده و طی مدت زمان کوتاهی، در سراسر اندام گیاهی انتشار می‌یابد.
به عنوان آفت‌کش، کود مکمل و محرک زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده علاوه بر تحریک رشد رویشی و زایشی موجب کنترل طیف وسیعی از عوامل بیماریزای قارچی می‌گردد.
شیوه عمل فسفیت در کنترل بیماری‌های گیاهی، نخست مرتبط با تاثیر مستقیم بر روی عامل بیماری‌زا می‌باشد و یا تاثیر غیر مستقیم با تحریک دفاعی میزبان می‌باشد.
معروف‌ترین ترکیب فسفیت، فسفیت پتاسیم می‌باشد که به دو صورت مونو پتاسیم فسفیت و دی پتاسیم فسفیت وجود دارد.
فسفیت پتاسیم 30-20-0
کود پتاسیم فسفیت 30-20-0، یک کود مایع حاوی 20% فسفر به فرم فسفیت و 30% پتاسیم است که باعث افزایش مقاومت گیاه در مقابل استرس‌های محیطی مانند شوری، خشکی و بیماری‌ها، افزایش رشد ریشه، کاهش ریزش میوه، تولید میوه و بهبود کیفیت میوه نظیر طعم و رنگ میوه‌ها، افزایش انبارداری میوه‌ها می‌شود.
فسفیت پتاسیم باعث بهبود ایمنی گیاه می‌شود. وجود فسفیت در این کود به دلیل کوچک‌تر بودن مولکول فسفیت نسبت به فسفات سبب افزایش سرعت جذب و جابجایی این عنصر (5 برابر سریع‌تر) می‌شود.
همچنین نقش آن در فعال شدن فیتواکسین‌ها باعث ایجاد اختلال در تشکیل و عملکرد دیواره سلولی قارچ‌های بیماریزای گیاهی، مانع از رشد آن‌ها می‌شود.
عنصر پتاسیم
یکی از 17 عنصر ضروری برای رشد و تولید مثل در گیاهان است.
پتاسیم باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری های قارچی و باکتریایی، حشرات و نیز در اکثر موارد اثرات نماتدها و ویروسها را کم می کند.
ترکیب فسفیت پتاسیم در سال 1383، با نام عمومی فسفونیک اسید، به عنوان ترکیب کود- سم و در گروه سموم آلی در ایران به ثبت رسید.
فسفیت پتاسیم سمی سیتمیک آلی علیه عوامل بیماری زای قارچی و باکتریایی خاکزاد و هوازاد بوده که به صورت دو طرفه از بالا به پایین و از پایین به بالا حرکت کرده و دارای خاصیت پیشگیری، ایمن سازی و مداوا کنندگی می‌باشد. فسفیت پتاسیم قارچ‌کش سازگار با محیط زیست می‌باشد.
مزایای استفاده از فسفیت پتاسیم
چند مورد از مزایای این ترکیب فوق‌العاده را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- روی بیماری های قارچی موثر می‌باشد
- پوسیدگی ریشه را کاهش میدهد
- مکانسیم دفاعی گیاه را فعال می‌کند
- عملکرد و تحریک عنصرهایی مثل منگنز و آهن را افزایش میدهد
- در گیاه به هیچ وجه باقی نمی‌ماند
- افزایش میزان فتوسنتز گیاه
- افزایش انبارمانی محصولات
- افزایش اندازه میوه و بهبود خصوصیات ظاهری میوه
- افزایش تعداد گل و میوه
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد فسفیت پتاسیم کمک به جلوگیری از ریزش برگ و میوه می‌باشد.
تولید پلی‌ساکاریدها را تقویت می‌کند و از دیواره سلولی گیاه محفاظت می‌کند.
کاربرد بر روی همه میوه‌ها و سبزی‌ها و گیاهان زینتی می‌باشد.
فسفیت پتاسیم را میتوان به صورت محلولپاشی و همراه آب آبیاری و کاربرد خاکی استفاده کرد، کاربرد کودها به صورت محلولپاشی برگی کمتر از کاربرد خاکی آن‌ها موجب آلودگی محیط زیست می‌شود.
مزایای فسفیت پتاسیم در مقایسه با سایر سموم
این ترکیب عالی، نسبت به سایر سموم دارای مزیت‌های زیادی است، چند مورد را در ادامه بیان کرده‌ایم:
- عاری از هر گونه ترکیب سمی می‌باشد
- هیچگونه باقی مانده ای در طبیعت باقی نمی‌گذارد
- محدودیت زمان جهت ورود به مزرعه پس از محلولپاشی تنها 4 ساعت بوده و دوره کارنس آن صفر است.
- هیچگونه اثر سوء روی انسان، ماهی و زنبور و حیات وحش ندارد.
- حاوی کمترین میزان فلزات سنگین می‌باشد.
در جدول ذیل یک توصیه عمومی برای برخی از محصولات در خصوص نحوه و میزان مصرف و زمان آن آمده است. اما بهتر است قبل از مصرف با کارشناسان مورد اعتماد مشورت نمایید.
|
نوع محصول |
همراه با آب آبیاری Lit/ha |
محلولپاشی Lit/ha |
زمان مصرف |
| پسته | 5-3 | 3-2 | در طول رشد 3 مرتبه
کوودهی اول در مرحله عدسی شدن میوه پسته برگی شدن ، مرحله دوم بیست روز بعد، مرحله سوم یک ماه بعد |
| درختان دانه دار | 6-4 | 3-2 | در طول رشد 3 مرتبه
مرحله اول همراه با نخستین آبیاری بهاره. دو مرحله بعد با تکرار 6 هفته از اولین کوددهی |
| درختان میوه و مرکبات | 6-4 | 3-2 | در طول رشد 3 مرتبه
مرحله اول همراه با نخستین آبیاری بهاره. دو مرحله بعد با تکرار 6 هفته از اولین کوددهی |
| انگور | 6-4 | 5/2-5/1 | در طول رشد 3-2 مرتبه |
| سبزی صیفیجات | 5-3 | 3-2 | در طول رشد 3-2 مرتبه.
اولین مرحلهی کوددهی دو هفته پس از کشت یا نشاء، دومین مرحله سه هفته بعد، مرحله سوم زمان تشکیل میوه |
| گیاهان زراعی و صنعتی | 5-3 | 3-2 |
در طول رشد 3 مرتبه کوودهی اول در مرحله سه برگی شدن بوته، مرحله دوم زمان شروع تشکیل محصول، مرحله سوم دو هفته بعد |
| گیاهان زینتی | 5-3 | 5/3-5/1 | در طول رشد 3-2 مرتبه |
برخی بیماری‌های قارچی که توسط فسفیت پتاسیم پیشگیری و کنترل می‌شوند مثل سفیدک دروغین، بوته میری، پوسیدگی ریشه، گموز و پوسیدگی طوقه
توجه: ترکیب فسفیت پتاسیم می‌تواند یک هفته قبل و یا دو هفته بعد از مصرف سموم مسی استفاده گردد. ترجیحا با گوگرد، ترکیبات غنی از آمونیاک، کلسیم و روغن‌های معدنی، محصولات با pH قلیایی قوی ترکیب نگردد و همچنین با سموم دینوکارپ، دیمتوات و دیکرفول قابل اختلاط نمی‌باشد.
شیوه عمل فسفیت در کنترل بیماری‌های گیاهی در درجه اول تاثیر مستقیم بر روی عامل بیماری‌زا می‌باشد. نتیجه تحقیقات در زمینه کنترل قارچ فایتوفتورا بیانگر آن است که ترکیبات حاوی فسفیت موجب اختلال در متابولیسم فسفر و تجمع پلی‌فسفات و پیروفسفات درون عامل بیماری‌زا می‌گردند که مهم‌ترین عامل موثر در بر هم ریختن واکنش‌های آنابولیستی پیروفسفوریلاز و تجمع پیروفسفات می‌باشد.
از سوی دیگر تجمع فسفیت مانع از فعالیت چندین آنزیم در مسیر فرایند تولید گلیکوتیک پنتوز فسفات و اکسیداتیو پنتوز فسفات در قارچ فایتوفترا می‌شود.
فسفیت مشابه اجزای دیواره سلولی قارچ گیاه را تحریک به تولید مواد دفاعی فیتوالکسین بر علیه عوامل بیماریزای گیاهی می‌کند.
در مجموع فیتواکسین‌ها با ایجاد تغییرات در ساختمان دیواره سلولی میزبان، محدود نمودن دسترسی ضروری و ایجاد تغییراتی در سرعت متابولیسم میزبان به نحوی که گیاه در موقعیت بهتری از دفاع خود در برابر بیمارگر قرار گیرد، موجب افزایش مقاومت میزبان در برابر بیمارگر و در نهایت تقلیل میزان آلودگی می‌شود.
فرمول شیمیایی فسفیت (H۲Po۳–)
فسفات تنها در فرایند تولید انرژی ATP و فتوسنتز دخیل‌اند ولی فسفیت علاوه بر تحریک رشد رویشی و زایشی گیاه منجر به کنترل طیف گسترده‌ای از عوامل بیماریزای قارچی به ویژه قارچ‌های خانواده Oomycete می‌گردد.
فسفیت به علت دارا بودن یک اکسیژن کمتر از فسفات، سرعت حرکت آن بسیار بیشتر بوده و طی مدت زمان کوتاهی، در سرتاسر اندام گیاهی انتشار می‌یابد.
سایر مزایای فسفیت پتاسیم در مقایسه با سایر سموم رایج:
محدودیت زمان جهت ورود به مزرعه پس از محلولپاشی تنها ۴ ساعت بوده و دوره کارنس آن صفر است. عاری از هرگونه ترکیب سیستمیک می‌باشد. دارای درجه سمیت بسیار کم و LD۵۰ آن حدود ۲۰۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم است و هیچگونه اثر سوء روی انسان، ماهی و زنبور و حیات وحش ندارد. هیچگونه باقی مانده‌ای در طبیعت بر جای نمی‌گذارد.
با سپاس
نویسندگان: سمانه حضرتی – محمدرضا اخلاقی- آمنه زورمند
تلفن تماس: ۰۲۳۳۳۳۰۳۲۶۶
درود مهندس برای انجیر و بادام و هلو هم میشه استفاده کرد ؟چه مقدار؟
سلام مهندس جان واسه درخت پسته ۳سال میتوان استفاده کرد
ایا برا کنترل پسیل میشه استفاده کرد؟؟؟
درود مقاومت افزایش میدهد
درود بسیار عالی ایا ترکیب فسفیمکس مس دار رو به فسفیت پتاسیم خالی ترجیح نمیدید؟!
سلام. ببخشید برای باغ زردالو که نسبتا به بیماری شانکرباکتریایی آلوده است مفید می باشد؟ اگر مفید است بفرمایید چه زمان استفاده شود
با تشکر
درود و سپاس از شما که علمی هستی از اردیبهشت به بعد و پس از تشکیل میوه موثر است
سلام مهندس ممنون از توضیحات مفیدتان فسفیت پتاسیم با فسفیمکس مس فرق داره
برای پسته چند روز بعد محلول پاشی فسفیت میشه از کلسیم استفاده کرد؟
سلام، از بین سیلیکات و فسفیت پتاسیم کدامیک را زودتر استفاده کنیم. ممنون
سلام مهندس درختام سه ساله هستن لازمه امسال سال پیونده .ایامیشه را ابیاری استفاده کرد
درود متوجه سوالتون نشدم
سلام تشکر از مقاله جالبتون