سنک‌های پسته (سن های کوچک پسته)، شناسایی و کنترل آن‌ها:

آفت سنک‌ پسته

سنک‌های پسته از جمله آفات مهم باغ‎های پسته کشور هستند که باعث خسارت اقتصادی می‌شوند. اما به دلیل این که مانند پسیل (شیره خشک) به ‎طور عمومی و هر ساله شدت خسارت بالایی ندارند کمتر مورد توجه باغداران قرار می‎گیرند.

این آفت از خانواده Miridae می‌باشد. نام علمی برخی از گونه‌های سنک Megacoelum.spp و Campylomma.spp می‌باشد.

سنک‌ها از راسته خرطوم ‎مفصلی‌‎ها هستند. خسارت این حشرات به صورت وارد کردن خرطوم به درون نسج گیاهی و به خصوص میوه و تغذیه از شیره‌گیاهی می‌باشد.

نکته مهم در خصوص این آفت مدت زمان کم خسارت و سرعت بالای خسارت در شرایط ایده آل برای آفت سنک می‌باشد.

به طوری که طی بازدیدهای مکرری که از باغات مختلف پسته در نقاط مختلف کشور داشتم بارها مشاهده کردم به دلیل عدم آگاهی و شناخت کافی باغداران عزیز، این آفت به سرعت طی چند روز به تعداد زیادی از خوشه‌های پسته خسارت زده است.

از این رو خوشه‌ها و دانه‌ها به شدت سیاه و بعد مدت کوتاهی شاهد ریزش شدید میوه‌های پسته و کاهش عملکرد هستیم که زحمات یک سال باغداران پسته را فقط طی چند روز به فنا می‌دهند و این لزوم شناخت و کنترل آفت را مشخص می‌کند.

سنک‌های پسته در چندسال اخیر در اکثر باغ‌های پسته کشور مشاهده شده است.

این آفت در اوایل فصل بهار و از مرحله تشکیل میوه تا شروع سخت‌شدن پوست استخوانی میوه پسته، با تغذیه از میوه‌های نابالغ و حساس، خسارت شدید وارد می‌کند.

این آفت به دلیل کوچکی جثه نسبت به سن‌های معمولی که به گندم و پسته خسارت می‌زنند به سنک یا سن‌های کوچک شهرت دارند.

در ذیل دو عکس از سنک و سن پسته آورده شده است تا از نظر ظاهر و اندازه با هم مقایسه شوند.

سنک پسته

سن‌پسته   

از بین سنک‎های شناسایی شده تعداد 11 گونه خسارت‌زا، تعداد 7 گونه دشمن طبیعی سایر سنک‎ها بوده و در باغات زندگی می‎کنند و خسارتی ندارند.

در نتیجه بایستی دقت شود برای مبارزه فقط با سنک‌‎های آفت مبارزه صورت گیرد و اگر در باغ سنک‌های شکارچی غالبیت جمعیت را داشتند از سمپاشی خودداری گردد.

تفاوت سنک آفت و سنک شکارچی

بین سنک‌‌های آفت و سنک‌های شکارچی تفاوت‌هایی وجود دارد که در ادامه آمده است.

سنک‌های آفت، خرطومشان زیر سینه جمع می‌شود. اما در سنک‌های شکاری، خرطوم به‎صورت منحنی زیر سر قرار می‌گیرد.

سنک‌های پسته به دلیل کوچکی جثه (به خصوص در مراحل پورگی)، تحرک زیاد، زندگی و تغذیه در لابه‌‎لای خوشه‎های متراکم و انبوه درختان پسته کمتر مورد توجه قرار می‎گیرند.

باید توجه داشت که تحرک زیاد سنک‌‎ها و ظهور زودتر آنها در باغ، نسبت به سن‌ها باعث می شود که خسارت وارده توسط آن‌ها نیز بیشتر باشد.

سنک‌ها به رنگ‌های مختلف سبز، قهوه‌ای و خاکستری وجود دارند؛ اما کشاورزان سنک‌‎ها را بیشتر با رنگ سبز می‌شناسند.

باغداران معمولا، سیاه‎ شدن میوه‌ها در اوایل فصل رشد پسته را در اصطلاح داغوی پسته می‌‎نامند و آن را ناشی از کمبود کلسیم می‌شمارند.

در صورت ابهام با بررسی جای نیش سنک و همچنین بررسی خوشه با قراردادن یک سینی و یا دستمال سفید رنگ زیر خوشه و ضربه زدن روی خوشه و مشاهده خود حشره این دو نوع خسارت را می‌توان از هم تفکیک کرد.

البته در صورت کمبود کلسیم یا برهم خوردن تعادل کلسیم به ازت معمولا این علائم با سیاه شدن سر پسته از قسمت نوک پسته همراه است اما همیشه اینطور نیست و نمی‌توان آن را برای همیشه در نظر گرفت.

سیکل زندگی آفت سنک پسته

زمستان گذرانی به صورت تخم در درون بافت نرم گیاه میزبان انجام می‌شود.

یک نسل در سال دارد.

پوره‌های سن یک

زمان ظهور پوره‌های سن یک (بچه سنک‌ها) که خسارت می‌زنند

از اواسط فروردین ماه همزمان با تشکیل خوشه شروع شده و با توجه به اینکه خرطوم این سنک‌ها ضعیف می‌باشد؛ تغذیه‌ پوره‌ها از شیره‌ گیاهی ‌میوه‌ها، دم‌ میوه‌ها و محور خوشه‌ها تا اواسط اردیبهشت‌ همزمان‌ با تشکیل‌ و شروع‌ سخت‌ شدن‌ پوست ‌استخوانی‌ ادامه‌ دارد.

نکته مهم:

با توجه به علاقه این حشرات به علف‌های هرز و تمایل به تغذیه و زادوولد در درون علف‌های هرز توصیه می‌شود قبل از ظهور آفت علف‌های هرز به خوبی کنترل شده و باغ عاری از علف‌هرز باشد تا سنک‌ها به باغ حمله نکنند.

اما پس از ظهور آفت علف‌های‌هرز در باغ نگه داشته شوند تا سنک‌ از روی درخت پسته به روی علف‌های هرز مهاجرت کرده و در نتیجه خسارت آن‌ها کاهش یابد.

علائم‌ خسارت‌ و تغذیه‌ پوره‌ها ‌

به صورت‌ خروج‌ شیره‌‌گیاهی‌ در محل‌ فرو رفتن‌ خرطوم‌ در سطح‌ بیرونی پوست‌ روئی مشاهده ‌می‌شود.

در سطح‌ داخلی‌ پوست‌ استخوانی محل‌ فرو رفتن‌ خرطوم‌ به صورت‌ نقاط سیاه‌ رنگ‌ مشاهده‌ می‌گردد. میوه‌های‌ مورد تغذیه‌ پس‌ از مدتی‌ بر روی‌ درختان‌ خشکیده‌ و در نهایت ‌ریزش می‌کنند.

خسارت سنک

خسارت سنک

حد آستانه اقتصادی سنک پسته

در صورتی که از زمان تشکیل میوه تا سخت شدن پوست استخوانی، با انجام کنترل های تصادفی در باغ، یک سنک در یک خوشه در هر درخت مشاهده شود، مبارزه با این آفت الزامی می‌باشد.

این بررسی با تکان دادن خوشه بر روی یک سطح صاف مانند سینی یا دستمال سفید انجام می‌شود.

بررسی علف های هرز داخل و حاشیه بیرونی برای یافتن این حشره توصیه می‌شود. در صورت وجود این آفت در باغ از حذف علف‌های هرز خودداری شود.

لازم به ذکر است که جمعیت این آفت به علت حساسیت بالای این حشره به سموم مورد استفاده در فصل بهار، در صورت سمپاشی علیه آفاتی مثل پسیل، زنجره و … کاهش می‌یابد. لذا بدون بررسی جمعیت آفت اقدام به سمپاشی نگردد.

نکته مهم، آن است که در صورت وجود این آفت در باغ، از حذف علف‌‎های هرز خودداری شود. لازم به ذکر است که در نمونه برداری ها، سنک ها در علفهای هرزی چون اسپند، خارشتر، علف‎شور، درمنه، قیچ، سلمه، یونجه، مرغ، زلف پیر و خاکشیر مشاهده شدند.

در صورت نیاز به سمپاشی بهتر است سمپاشی در شب انجام شود چرا که حداکثر فعالیت سنک‌ها در شب می‌باشد همچنین به دلیل وجود این آفت در درون علف‌های هرز ضمن سمپاشی درختان پسته علفهای هرز هم سمپاشی شوند.

مبارزه شیمیائی با آفت سنک

مبارزه در مرحله مشاهده پوره سنین مختلف و حشرات کامل سنک‌ها از مرحله ارزنی تا تشکیل پوست استخوانی پسته (اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت) می‌باشد.

برای مبارزه با سنک، سموم ذیل قابل توصیه می‌باشند:

1. سولفور 1/5 در هزار لیتر آب
2. فنیترتیون: 1/5 در هزار لیتر آب
3. افوریا: نیم لیتر در هزار لیتر آب

مخلوط کردن سم با ۲ تا ۳ لیتر روغن ولک نیز، سبب تاثیرگذاری بهتر سم بر روی آفت خواهد شد.

خوب است که نکاتی راجع به سموم خطرناک در باغات پسته نیز مطالعه کرده و بدانید که استفاده بی رویه از سموم چه خطراتی می‌تواند داشته باشد.

ممنون که تا پایان این مطلب در کنار ما بودید، لطفا نظرات ارزشمندتان را کامنت کنید تا هم ما و هم سایر دوستان از تجارب ارزشمند شما بهره مند شویم.

دفتر شرکت فارسا: 33303266-023

 کارشناس تغذیه: 09191325193

با سپاس

محمدرضا اخلاقی- گیاهپزشک