آفت زنجره پسته

زنجره پسته یکی از مهم‌ترین آفات درخت پسته در مناطق پسته خیز ایران از جمله کرمان، فارس، کاشان، یزد، اردکان، خراسان و دامغان می‌باشد. این آفت‌ها دارای سری بزرگ، شاخک‌های مویی، پاهایی ظریف، چشم‌های قرمز رنگ و خرطوم می‌باشند.

تخم این آفت کشیده و به رنگ سفید است و پوره‌های زنجره که به رنگ سبز دیده می‌شود از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند. پوره‌ها خرطومی کوتاه دارند که وارد میوه می‌شود و از آن تغذیه می‌کند و میوه حالت له شدگی بخود می‌گیرد و در نهایت میوه‌ها خشک و قهوه‌ای می‌شوند که اصطلاحا به آن‌ها کشمشی گفته می‌شود.

پوره‌ها در فصل بهار و با گرم شدن هوا (اواخر فروردین ماه و اوایل اردیبهشت ماه) از تخم بیرون آمده و از شیره بافت گیاه تغذیه می‌کنند که سبب تغییر رنگ شاخه، برگ، آسیب به آوندهای آبکش، کاهش کلروفیل و در نهایت تضعیف درخت می‌شود.

حشرات کامل زنجره پسته تحرک زیادی دارند و بر روی درختان پرواز می‌کنند. حشرات بالغ زنجره با گرم شدن هوا و بهتر شدن شرایط در اواسط اسفند ماه بر روی درخت مشاهده می‌شود. حشرات بالغ به رنگ‌های مختلف زرد مایل به سبز و قهوه‌ای دیده می‌شوند که طول بدن آن‌ها حدود 3 تا 5 میلی‌متر است.

تعداد نسل و دوره زندگی زنجره

این آفت تک نسلی است و از جوانه‌، گل و میوه‌های درختان تغذیه می‌کند. حشرات کامل در فصل تابستان و پاییز هنگام تغذیه از درختان شکافی را بر روی سرشاخه‌ها، دمبرگ‌ها و خوشه‌ها که نرم و آبدار هستند ایجاد کرده و شروع به تخم‌ریزی می‌کنند و سپس توسط ماده‌ای که توسط خود ترشح می‌کنند آن‌ها را می‌پوشانند.

زنجره در هر سوراخ دو عدد تخم به صورت مورب قرار می‌دهد. در اکثر اوقات هر حشره ماده حدود ۱۰۰ عدد تخم می‌گذارد. دوره تخم گذاری زنجره بالغ حدود ۱۵ تا ۲۵ روز طول می‌کشد.

این شکاف‌ها به مرور زمان سیاه شده و باعث ریزش دانه‌های تازه تشکیل شده می‌شود و از این رو به صورت غیر مستقیم بر روی درختان تاثیر می‌گذارد. در صورتی که تعداد تخم‌ها زیاد باشد سبب اختلال در تغذیه خوشه‌ها می‌شود و خوشه‌ها کوتاه شده و تغییر شکل می‌دهند.

علائم خسارت آفت زنجره

از علائم اولیه خسارت زنجره خروج شیره از خوشه‌ها می‌باشد که پس از مدتی خوشه‌ها سیاه می‌شود و دانه‌های پسته می‌ریزند.

حشرات بالغ به سرما حساسند و با سرد شدن هوا در زیر شیارها و پوسته درختان خود را پنهان کرده و زمستان گذرانی می‌کنند.

نام دیگر زنجره پسته، شیره تر نیز می‌باشد. دلیل نام گذاری این آفت، بدین خاطر است که این آفت در هنگام فعالیت بر روی خوشه‌ها و شاخه‌ها ماده چسبنده‌ای ترشح می‌کند که عسلک (ماده مایع قندی) نام دارد که حالت خیس شدگی به شاخه و خوشه‌ها می دهد.

حتی در مواردی دیده شده که برگ‌ها و قسمت سایه انداز درختان نیز خیس می‌شوند.

زنجره‌ها در اثر شکاف و زخم‌هایی که بر روی بافت گیاه ایجاد می‌کند محیط مناسبی برای رشد و نمو قارچ‌های ساپروفیت ایجاد می‌کنند و این درختان به بیماری دوده یا فوماژین دچار می‌شوند.

راه‌ تشخیص آفت زنجره پسته

برای تشخیص این که درخت به آفت زنجره دچار شده است باید با یک دست خوشه درخت را تکان بدهیم و یک دست دیگر را زیر آن گرفته، اگر حشرات بر روی دست پرواز کردند درخت به زنجره آلوده شده است.

روش‌ها و راه‌های کنترل و مبارزه با زنجره

به طور کلی این آفت در اغلب باغ‌های کشور مهار شده و با استفاده از مدیریت و کنترل بیولوژیکی و شیمیایی می‌توان از آسیب‌های جدی این آفت جلوگیری کرد.

کنترل بیولوژیکی زنجره

از روش‌های کنترل بیولوژیکی این آفت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

هرس مناسب و سوزاندن شاخه‌های آلوده به آفت
آبیاری منظم و به میزان کافی
شخم زدن
استفاده از یخ آب زمستانه
تنظیم و رعایت فواصل کاشت درختان: زیرا حشرات نمی‌توانند در فواصل بالا پرواز کنند بنابراین هرچه فاصله بین درختان بیشتر باشد انتقال و حرکت این حشرات و آفت کمتر می‌شود.
تقویت درختان و افزایش تحمل آن‌ها به آفت با استفاده از کودهای دامی و مرغی و کودهای حاوی پتاسیم به صورت چالکود
استفاده از تله‌ها و کارت‌های زرد رنگ چسبناک به منظور ردیابی و تعیین جمعیت آفت زنجره پسته و کسب اطلاعات مناسب از وضعیت آلودگی باغ و استفاده از آن در دو نوبت (اواسط فروردین با پیدایش جوانه‌ها و اردیبهشت ماه برای شکار حشرات بالغ)
کنترل بیولوژیک توسط دشمن طبیعی (Anystis baccarum) با استفاده از تغذیه از پوره‌ها

کنترل شیمیایی زنجره پسته

بهترین زمان مبارزه و کنترل شیمیایی و سم پاشی این زنجره‌ها در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ماه و همزمان با خروج پوره‌ها از تخم است. همچنین سم پاشی باید زمانی صورت گیرد که تخم ریزی زنجره‌ها با مشکل رو به رو شود.

به همین منظور 20 روز قبل از باز شدن جوانه‌های برگ و گل سم پاشی انجام می‌گیرد. مبارزه شیمیایی علیه زنجره‌ها بر اساس میزان جمعیت آفت اقدام می‌شود. زمان مناسب برای مبارزه شیمیایی با زنجره‌ها عاملی مهم و اساسی است زیرا فعالیت حشرات وابسته به دما می‌باشد.

بنابراین تا زمانی که حشرات بالغ ظهور پیدا نکردند نباید سم پاشی صورت گیرد. در صورتی که آلودگی بالا بود قبل از سمپاشی بهاره، سم پاشی زمستانه هم می‌توان انجام داد.