نقش عنصر منگنز در گیاهان

نقش عنصر منگنز در گیاهان

عنصر کودی منگنز نقش اساسی در تشکیل کلروپلاست و همچنین سیستم‌های آنزیمی گیاهان داشته و مصرف کود سولفات منگنز موجب بهبودی فتوسنتز در گیاهان و افزایش تولید محصولات خواهد گردید.

منشاء منگنز موجود در خاک تجزیه سنگ های معدنی می باشد و از لحاظ فراوانی در پوسته زمین ، پس از آهن قرار دارد.

منگنز همچنین فعال کننده تعداد زیادی آنزیم در گیاه می‌باشد. آهکی بودن خاک زمین‌های کشاورزی، قلیایی بودن و pH بالا، مصرف نامتعادل کودها و کمبود مواد آلی در خاک از جمله عواملی هستند که قابلیت استفاده از این عنصر غذایی را برای گیاهان محدود کرده و باعث کمبود عنصر منگنز در دسترس گیاهان شده و خسارت فراوانی را بر میزان تولید و کیفیت محصولات کشاورزی وارد می‌کند.

گیاهان نسبت به کمبود منگنز حساسیت‌های متفاوتی دارند.

درختان میوه بیشترین حساسیت را به کمبود منگنز از خود نشان می‌دهند.

علایم کمبود منگنز ابتدا در بافت‌های جوان گیاه دیده می‌شود.

منگنز (Mn) از عناصر غذایی کم مصرف محسوب می‌شود. این عنصر نقش ضروری در عمل تنفس داشته و فعال کننده آنزیم‌هایی مانند نیتریت ردوکتاز بوده که در متابولیسم ازت دخالت دارد.

در خاک‌هایی که میزان آهک بالاست مقدار منگنز قابل دسترس کم است.

یکی از مشکلاتی که در اثر کمبود منگنز به وجود می‌‌آید تاخیر در رسیدگی محصول و عدم همزمانی در رسیدن محصول می‌باشد. در شرایط حاد و کمبود شدید منگنز شاهد عدم رسیدگی در محصولاتی مثل انجیر، پسته، انگور و بسیاری دیگر از گیاهان هستیم.

کمبود منگنز تحمل گیاه را در برابر قارچ‌های مضر کم می‌کند یکی از دلایل بیماری پاخوره در گندم کمبود منگنز می‌باشد.

استفاده بیش از حد از سموم علفکش به خصوص گلایفوزیت (رانداپ) جذب منگنز و مس را در گیاه مختل کرده و شاهد کمبود این عناصر در گیاه خواهیم بود.

رایج‌‌ترین فرم کودی منگنز، سولفات منگنز با 16و یا 22 درصد منگنز است. این کود هم در خاک‌های اسیدی و هم در خاک‌های قلیایی قابل مصرف است.

گیاهان مختلف نسبت به کمبود منگنز حساسیت‌های متفاوتی دارن، به‌عنوان مثال سیب زمینی، غلات، پسته، انگور و درختان میوه بیشترین حساسیت را به کمبود منگنز نشان می‌دهند. اما پنبه کمترین حساسیت را به کمبود منگنز از خود نشان میدهد.

اثر کمبود منگنز در اکثر درختان میوه و روش‌‌های درمان

منگنز به صورت یون دوبار مثبت و به صورت ترکیبات مولکولی، بعضی عامل‌های کمپکلس کننده آلی به وسیله گیاه جذب می‌شود، همچنین گیاه می‌تواند منگنز را به هر یک از این دو صورت به طور مستقیم از طریق برگ جذب کند.

محلول پاشی کلات منگنر یا سولفات منگنز روی برگ برای رفع کمبود، کاری سریع و متداول است.

منگنز هم مانند بسیاری از عناصر ریزمغذی دیگر در گیاه عنصر غیر پویایی بوده (متحرک نمی‌باشد) و علایم کمبود معمولا ابتدا در برگ‌های جوان ظاهر می‌شود.

مهمترین علامت کمبود منگنز بروز حالت زردی بین رگبرگ‌ها در برگ‌های جوان می‌باشد. در کمبود منیزیوم هم علائم مشابهی مشاهده میگردد اما در کمبود منیزیوم برگ‌های پایینی و پیر علائم کمبود را نشان می‌دهند.

این حالت به ویژه در سرشاخه‌های بالاتر بیشتر مشاهده می‌شود و گاهی نیز با توقف رشد شاخه‌ها همراه است.

علائم سمیت عنصر منگنز

با سوختگی نوک و حاشیه برگ‌های قدیمی‌تر و یا به صورت نقاط قهوه‌ای مایل به قرمز در برگ‌های قدیمی شروع می‌شود. مسمومیت شدید ممکن است سبب شود که تعداد لکه‌ها بیشتر شود، که باعث ایجاد زخم‌هایی در برگ‌های بزرگ‌تر می‌شود. در pH زیر 5.5، منگنز بسیار محلول است و علائم سمیت محتمل‌تر است، سمیت منگنز ممکن است درصورتی‌که بیش‌ازحد کود مصرف شود، رخ دهد.

روش استفاده از کود سولفات منگنز

کود سولفات منگنز را می‌توان به صورت چال کود، کانال کود و یا به شکل محلول در آب به همراه آب آبیاری برای کشت‌های باغی و زراعی اشتفاده کرد.

منگنز به مقدار کم مورد نیاز گیاه و بسیار مهم بوده و زیادی آن برهم خوردن عناصر تعادل ریزمغذی می‌باشد.

منگنز سبب تسریع و بهبود جوانه‌زنی شده و در واکنش‌های تجزیه آب جهت تولید اکسیژن موثر می‌باشد. این عنصر فعال کننده آنزیم‌های موثر در تولید اسیدهای چرب بوده و برای متابولیسم کربوهیدرات و نیتروژن ضروری می‌باشد.

حضور منگنز موجب تسریع رسیدگی میوه شده و در تمام محصولات برای تشکیل بذر لازم و ضروری می‌باشد. منگنز مهم‌ترین عنصر ریزمغذی در تغذیه غلات و سیب زمینی می‌باشد.

همچنین تحقیقات علمی در زمینه تغذیه درختان پسته نشان داده که مهم‌ترین عنصر غذایی موثر در میزان عملکرد درختان پسته موثر است.

رقابت سایر عناصر با عنصر منگنز

منگنز و آهن نسبتاً نزدیک هستند، بنابراین منگنز با آهن و به میزان کم باروی، مس، منیزیم و کلسیم رقابت می‌کند.

یون دو ظرفیتی منگنز در مجموع محلول ترین آن و قابل جذب‌ترین فرم برای گیاهان می‌باشد.

نقش عمده منگنز در گیاه مشارکت در سیستم‌های ترکیبی است، منگنز در تولید کلروفیل نقش اساسی داشته و متابولیت ها و واکنش‌های آبی فتوسنتز نیز از منگنز تاثیر می‌گیرند.

حد مجاز منگنز در خاک تقریبا 8ppm و در برگ 50ppm است.

به علت تحرک کم منگنز در گیاه علایم نخست در بافت‌های جوان مشاهده می‌شوند.

علایم کمبود شبیه علایم کمبود آهن بوده و با این تفاوت که در کمبود منگنز قسمتی از حاشیه رگ‌برگ سبز باقی می‌ماند.

در کمبود شدید منگنز تخریب ساختمان کلروپلاست صورت می‌گیرد و غلظت کلروپلاست کاهش می‌یابد.

نقاط پراکنده در برگ‌های نسبتا مسن دیده می‌شود خال‌ها بعدا یک‌روزه و در برخی موارد سوراخ می‌شوند و برگ‌های جوان به رنگ سفید کمرنگ مشاهده می‌گردند.

جهت رفع کمبود منگنز در درختان پسته می‌توان در مصرف خاکی 50 تا 200 گرم به ازای هر درخت به صورت چال‌کود و در عمق تراکم ریشه از سولفات منگنز استفاده کرد.

در محلول پاشی غلظت 1 تا 2 در هزار در اردیبهشت ماه بسته به شدت کمبود 2 یا 3 بار به فاصله 20 تا 30 روز با توجه به دوره آبیاری استفاده گردد.

انواع کود منگنز

کود منگنز در اشکال مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اشکال را در ادامه مشاهده می‌کنید:

• سولفات منگنز
• کلات منگنز مخصوص آبیاری
• کلات منگنز مخصوص محلول‌پاشی

هرچه خاک pH کمتری داشته باشد میزان حلالیت این عنصر در آن بیشتر می‌باشد. برای جذب بهتر منگنز توصیه می‌شود با استفاده از کودهای اسیدی مثل گوگرد معدنی اسیدی یا اسید انفوریک یا اسید فسفریک به کاهش PH خاک و در نتیجه جذب بهتر منگنز و همچنین عناصری مثل فسفر، آهن، روی، مس و … که در پی اچ کمی اسیدی بهتر جذب می‌شوند کمک نمایید.

نکته مهم: استفاده از هر نوع کود را در راستای اصلاح و تقویت خاک زمین زارعی و باغات بر اساس نتیجه آزمون خاک، با نظر کارشناسان مجرب و مهندسین مورد اعتماد خود انجام دهید.

امیدواریم از این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.

با سپاس

نویسندگان: اسماعیل ابراهیمی – محمدرضا اخلاقی- آمنه زورمند

تلفن تماس: ۰۲۳۳۳۳۰۳۲۶۶