آبیاری زیرسطحی- محاسن و معایب

آبیاری زیرسطحی- محاسن و معایب

اهمیت اصلاح الگوی مصرف آب در کشاورزی

بیش از 90 درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی می‌باشد. اگر با استفاده از کشاورزی صنعتی، اصلاح الگوی کشت و الگوی مصرف آب حتی فقط 10 درصد در این بخش صرفه‌جویی شود، بسیاری از  کمبودهای آب کشور جبران خواهد شد.

آبیاری تحت فشار یکی از روش‌های نوین آبیاری در کشاورزی

بطور کلی به روش‌های آبیاری تحت فشار که در باغات استفاده می‌شود آبیاری موضعی گفته می‌شود. درآبیاری موضعی فقط محدوده ریشه خیس شده و مابقی سطح کرت و یا پشته خشک می‌ماند. در این روش آب از منبع آن مستقیما  وارد لوله یا محیط بسته شده و در پای درخت یا گیاه تخلیه می‌شود. بنابراین در صورت اعمال مديريت صحيح، راندمان آبياري را نسبت به روش‌هاي سنتي افزايش مي‌دهد.

مهمترین و رایج‌ترین روش‌های آبیاری تحت فشار در باغات شامل؛ آبیاری قطره‌ای سطحی، آبیاری قطره‌ای زیر سطحی، آبیاری لوله‌های تراوا و آبیاری به روش بابلر می‌باشد.

با آبیاری قطره ای زیر سطحی بیشتر آشنا شویم…

این روش همانند آبیاری قطره‌ای سطحی بوده با این تفاوت که لوله‌ها در زیر زمین و در عمق حدود 40 سانتیمتر مدفون می‌شوند.

آبیاری زیرسطحی- محاسن و معایب

مزایای آبیاری قطره ای زیر سطحی

– آب مستقیما در زیر خاک و درپای ریشه تخلیه شده و در همانجا نیز به مصرف گیاه می‌رسد. در نتیجه سبب کاهش تبخیر و افزایش جذب آب بیشتر در ناحیه ریشه می‌گردد.

– در این روش بدلیل محدود بودن تبخیر، تجمع شوری نیز کمتر بوده و لذا امکان استفاده از آن در آب با شوری‌های بالاتر نیز وجود دارد.

– امکان آبیاری همزمان با برداشت و یا بلافاصله پس از آن به منظور تسریع در رشد.

‌‌- آهکی شدن کمتر قطره چکان‌ها و دوام و حفاظت بیشتر.

– راندمان آبیاری در این سیستم حدود 95 درصد می‌باشد.

آبیاری زیرسطحی- محاسن و معایب

معایب آبیاری قطره ای زیر سطحی

– استفاده از روش چالکود در باغاتی که دارای این سیستم می‌باشند، با محدودیت روبروست.

– در این روش حرکت ریشه به سمت آب، موجب تجمع ریشه در اطراف قطره چکان‌ها و نفوذ به داخل آنها خواهد شد که این امر سبب مسدود شدن لوله‌ها می‌گردد. در اینصورت باید از تزریق دوره‌ای مواد بازدارنده ورود ریشه به آب آّبیاری بهره­‌مند شد. هر قدر بافت خاک سبک‌تر، دفعات مصرف بیشتر و هر قدر خاک سنگین‌تر ،دفعات مصرف کمتر می­‌باشد.

– احتمال ورود ذرات خاک به  داخل لوله‌های آبده و در نهایت گرفتگی قطره چکان‌ها، اغلب در زمان قطع آبیاری و ایجاد مکش در لوله‌های آبده. با بهره‌گیری از قطره چکان‌های آنتی‌سیفون و یا استفاده از شیرهای خلا شکن در اندازه مناسب و نقاط مشخص، می‌توان از ورود ذرات خاک جلوگیری کرد.

اجزای اصلی و تشکیلات مربوط به یک سامانه ی آبیاری قطره ای زیرسطحی

پمپ

پمپ فشار لازم برای عملکرد مناسب سامانه را تامین می‌کند. قدرت آن بستگی به دبی و فشار لازم برای تلفات افت، توپوگرافی زمین، فشار کارکرد سامانه و تلفات فشار در فیلتر‌ها و سایر اجزای سامانه می‌باشد. سامانه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی عموما به فشار کارکرد پایینی نیاز دارد. حداقل لازم حدود ۱۰۰ کیلو پاسکال می‌باشد.

سامانه فیلتراسیون

سامانه فیلتراسیون از مهم‌ترین قسمت‌های سامانه آبیاری قطره ای زیرسطحی می‌باشد و خلاصه کردن آن به منظور کاهش هزینه‌ها، عموما سامانه آبیاری را با شکست مواجه می‌کند.

فشارسنج

عملکرد مناسب فشارسنج در مدیریت سامانه آبیاری قطره‌‌ای زیرسطحی نقش مهمی دارد و کنترل عملکرد سامانه آبیاری از نظر هماهنگی با ضوابط طراحی از طریق آن انجام می‌گیرد.

شیریک‌طرفه

جهت جلوگیری از برگشت آب هنگام خاموش کردن پمپ و جلوگیری از صدمات احتمالی به پمپ و سامانه کنترل مرکزی و برگشت کود و ذرات ریز از تانک تزریق کود به منبع آب ضروری است بعد از سامانه کنترل مرکزی، ابتدای لوله ی اصلی، ابتدای سامانه کنترل مرکزی و ابتدای لوله رانش پمپ از شیر یکطرفه آب استفاده شود.

دبی‌سنج

در این سامانه نصب دبی‌سنج برای کنترل حجم آب کاربردی ضروری است. از آنجا که قطره چکان‌ها در زیر خاک قرار دارند تنها با نصب دبی‌سنج می‌توان نسبت به گرفتکی قطره چکان‌ها و یا ایجاد ترکیدگی و پارگی لوله ها اطلاع حاصل کرد.

شیر های مربوط به واحد های آبیاری

برای قطع و وصل آب به هر واحد آبیاری از شیر‌های مذکور استفاده می‌شود.

شیرتخلیه‌هوا

این شیر‌ها برای جلوگیری از مکش منفی و مکیده شدن ذرات خاک به داخل مجاری قطره چکان‌ها هنگامی که سامانه خاموش می‌شود استفاده می‌شوند. محل نصب این شیرها در نقاط ارتفاعی و آخر لوله های نیمه اصلی می‌باشد.

خط تخلیه (شستشوی) سامانه

در انتهای هر واحد آبیاری، لترال‌ها به یک مانیفلد که شستشوی سامانه را به عهده دارد متصلند. در انتهای مانیفلد مذکور شیر تخلیه قرار دارد. وظایف مانیفلد شستشو یا خط تخلیه عبارت است از:

– شستشوی رسوبات و مواد اضافی باقیمانده در لترال‌ها و هدایت آن به محل مخصوص در نظر گرفته شده

– متعادل ساختن فشار در لترال‌ها

لوله‌های قطره‌چکان‌دار (لترال‌ها)

لوله‌های قطره‌چکان‌دار از مهم‌ترین قسمت‌های سامانه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی است. دقت در انتخاب قطره‌چکان‌ها، تضمین کننده طول عمر سامانه و پایداری یکنواختی پخش آب در زیر سطح خاک است. ساختار بیشتر قطره‌چکان‌ها بدین گونه است که جریان آب در آن‌ها به صورت متلاطم بوده و سپس آب از سوراخ قطره چکان‌ها به صورت قطره خارج می‌شود.

آیا اجرای سیستم آبیاری زیرسطحی از نظر اقتصادی به صرفه می­باشد؟

در ابتدای ابداع سیستم آبیاری قطره‌ای زیر سطحی به فرم امروزی، اختلاف هزینه این سیستم با قطره‌ای سطحی بسیار زیاد بود، اما امروزه با جهش‌های تکنولوژیک در فرآیند تولید و همچنین تبیین ضوابط طراحی این سیستم به همراه به کارگیری قطره چکان‌های با دبی بسیار پایین (ULFD)که در روش آبیاری قطره‌ای سطحی عملا در بسیاری شرایط کاربرد چندانی ندارد، موجب شده است تا اختلاف سرمایه‌گذاری اولیه دو سیستم به حداقل برسد. از طرفی اختلاف 25 تا 30 درصدی میزان مصرف آب در دو سیستم آبیاری قطره‌ای زیر سطحی با سطحی، هزینه بالاتر این سیستم را از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر می‌نماید.

دفتر شرکت فارسا: 33303266-023

 کارشناس تغذیه: 09191325193

با سپاس

داودی- کارشناس آبیاری و زهکشی